Ապրիլի 8-12

Տնայի .

  1. Ո՞րն է «ավելորդ» տարրը’ C, Si,Ti Ge

2. .Լրացրե՛ք հետևյալ աղյուսակը.

V խումբ

Գլխավոր ենթախումբ

1.N
2. P
3.As
4.Sb

Երկրորդական ենթախումբ

1. V
2. Nb
3.Ta
4.Db
5.Mc

3. Հաշվե՛ք, նյութի՝ MgO հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:
Ar(Mg)=24
Ar(O)=16
Mr(MgO)=Ar(Mg)+Ar(O)=24+16=40
W(Mg)=24:40×100=60
W(O)=16:40×100=40

Դասարանական.

1 .Ատոմ

2.Որոշե՛ք պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը և ատոմային միջուկի լիցքը հետևյալ տարրերի համար՝ լրացնելով աղյուսակը.

Ա) I, Na, CI, Ca, Al
Ar(I)=127
p⁺ =53
e⁻ =53
 n° =127-153=74
Ar(Na)=23
p⁺=11
e⁻=11
 n°=23-11=12
Ar(CI)=35
p⁺=17
 n°=17-35=18
e⁻=17
Аr(Ca)=40
p⁺=20
e⁻=20
 n°=20-40=20
Ar(AI)=27
e⁻=13
p⁺=13
 n°=27-13=14

Բ) S, P, C, K, Ne
Ar(S)=32
p⁺=16
 n°=32-16=16
e⁻=16
Ar(P)=31
e⁻=15
p⁺=15
 n°=31-15=16
Ar(C)=12
e⁻=6
p⁺=6
 n°=12-6=6
Ar(K)=39
e⁻=19
p⁺=19
 n°=39-19=20
Ar(Ne)=20
e⁻=10
p⁺=10
 n°=20-10=10

Գ) F, O, B, Ba, Si
Ar(F)=19
e⁻=9
p⁺=9
 n°19-9=10
Ar(O)=16
e⁻=8
p⁺=8
 n°=16-8=8
Ar(B)=10
e⁻=5
p⁺=5
 n°=10-5=5
Ar(Ba)=137
e⁻=56
p⁺=56
 n°=137-56=81
Ar(Si)=28
e⁻=14
p⁺=14
 n°28-14=14

Դ) Η, Ν, Zn, Kr, As
Ar(H)=1
e⁻=1
p⁺=1
 n°1-1=0
Ar(N)=14
e⁻=7
p⁺=7
 n°=14-7=7
Ar(Zn)=65
e⁻=30
p⁺=30
 n°=65-30=35
Ar(Kr)=83
e⁻=36
p⁺=36
 n°=83-36=47
Ar(As)=75
e⁻=33
p⁺=33
 n°=75-33=42

օրինակ.

1.Հաշվենք I համար. Մենք գիտենք, որ տարրի կարգաթիվը հավասար է էլեկտրոնների թվին, իսկ էլեկտրոնների թիվը հավասար է պրոտոնների թվին: Ստացվում է, Յոդի (l) կարգաթիվը հավասար է 53: Էլեկտրոնների թիվը ևս 53, պրոտոններինը կլինի ևս 53, նեյտրոնները գտնելու համար Ar(I) 127 -53կարգաթիվը : Կստացվի 74

n°  (I)= 127-53=74

                Ar     e⁻     p⁺     n°      

               127    53     53  74    

2. Լրացնել հետևյալ շարքերը.

Մետաղական նյութեր` Na, Cu, Fe,Li
Ոչմետաղական նյութեր՝ H2, O2 ,C, O :

3. Հաշվել հետևյալ բանաձևերով ներկայացված նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:
O2
Ar(O)=16
Mr(O2)=2xAr(O)=32

CO2
Ar(C)=12
Ar(O)=16
Mr(CO2)=Ar(C)+2xAr(O)=12+2×16=44

NO
Ar(N)=14
Ar(O)=16
Mr(NO)=AR(N)+Ar(O)=30

Na
Ar(Na)=23
Mr(Na)=23

Ca
Ar(Ca)=40
Mr(Ca)=40

H2
Ar(H)=1
Mr(H2)=1×2=2

Ar
Ar(Ar)=40
Mr(Ar)=40

N2
Ar(N)=14
Mr(N2)=14×2=28

O3
Ar(O)=16
Mr(O3)= 16×3=48

CH3COOH
Ar(C)=12
Ar(H)=1
Ar(O)=16
Mr(CH3COOH)=2Ar(C)+3x4Ar(H)+2Ar(O)=60

IMG_2336.heic

3. Փորձ

Ապրիլի 1-5

1. Անվանի՛ր 101 և 118 կարգաթիվ ունեցող տարրերը:
118-Og(օգանեսոն)
101-Md(մենդելեվիում)

2.Ստորև բերված ո՞ր շարքում են միայն ոչ մետաղական տարրեր.

1) Li, Mg, P

3) N, S, Ar

2) Ca, C, Br

4) Fe, Cr, I

3•.  Na2O

Գրե՛ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական n ատոմային զանգվածները (Ar):Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):
Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը(Mr): Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

Ar(Na)=23
Ar(O)=16
Mr(Na2O)=2Ar(Na)+Ar(O)=2×23+16=62
m0(Na)=23×1,66-10-27=3.818-10-26
m0(O)=16×1,66-10-27=2.656-10-26
W(Na)=23×2:62×100=74.19
W(O)=16:62X100=25.80

Դասարանական

  1. Կալիումը (K) փափուկ մետաղ է, որը կարելի է կտրել դանակով:

ա) Ներկայացրո՛ւ մետաղներին բնորոշ մեկ ֆիզիկական հատկություն:

բ) Պարբերական համակարգի ո՞ր խմբին է պատկանում K տարրը:
I-խումբ

2.Ո՞րն է հինգերորդ «ավելորդ» տարրը’ Be, Sr, Zn, Mg, Ca:
Zn ավելորդ է քանի որ պատկանում է ուրիշ խմբին

3.Լրացրե՛ք հետևյալ աղյուսակը.
II խումբ
Գլխավոր ենթախումբ
1. Be’ բերիլիում
2.Mg
3.Ca
4.Sr
5.Ba
6.Ra

Երկրորդական ենթախումբ
1. Zn’ ցինկ
2.Cd
3.Hg
4.Cn

Հաշվե՛ք, նյութի՝ C3H8 հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:
Ar(C)=12
Ar(H)=1
Mr(C3H8)=3Ar(C)+8Ar(H)=3×12+8×1=44
m0(C)=12×1,66-10-27=1.992-10-26
m0(H)=1×1,66-10-27=1.66-10-26
W(C)=12×3:44×100=81.81
W(H)=1×8:44×100=18.18

Փետրվարի 28-ից Մարտի 1-ը

Տնային

1.Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Նատրիումի նիտրատ NaNO3
Mr(NaNO3)==Ar(Na)+Ar(N)+3•Ar(O)=23+14+3•16=85

Կալցիումի կարբոնատ CaCO3
Mr(CaCo3)=Ar(Ca)+Ar(C)+3•Ar(O)=40+12+3•16=100

2. Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են կալցիումի մեկ, ածխածնի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:

3. Հաշվե՛ք CO2-ի բաղադրության մեջ առկա ածխածին տարրերի զանգվածային բաժինը: (օգտվելով հետևյալ բանաձևից)

Mr(CO2)=Ar(C)+2•Ar(O)=12+2•16=44
Ar(O)=12
W(CO2)=12÷44=0,27

Սովորե՛լ

Քիմիական բանաձևերից օգտվելով՝ կարելի է հաշվել նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

Զանգվածային բաժինը նշանակվում է « (օմեգա) հունական տառով:

Զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս, թե տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածի ու ինդեքսի արտադրյալը հարաբերական մոլեկուլային զանգվածի որ մասն է կազմում:

որտեղ w տարրի զանգվածային բաժինն է, Ar — տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը,

a–ն՝ տարրի ատոմների թիվը նյութի մոլեկուլում,

Mr–ը՝ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:

Զանգվածային բաժինն արտահայտվում է հասարակ տոկոսներով։

Օրինակ’ հաշվենք ջրի մոլեկուլում տարրերի զանգվածային բաժինները: Քիմիական բանաձևից օգտվելով՝ որոշում ենք ջրի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը.

Պատասխանը տոկոսներով արտահայտելու նպատակով ստացած թիվը բազմապատկում ենք 100–ով.

Դասարանական————————

1.Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Н2ОAl2O3С6Н6Na2SO4С12Н22О11

Mr(Н2О)=2•Ar(H)+Ar(O)=2+16=18

Mr(AI2O3)=2•Ar(Al)+3•Ar(O)=2•27+3•16=102

Mr(C6H6)=6•Ar(C)+6•Ar(H)=6•12+6•1=78

Mr(Na2SO4)=2•Ar(Na)+Ar(S)+4•Ar(O)=2•23+32•4+16=190

Mr(C12H22O11)=12•Ar(C)+22•Ar(H)+11•Ar(O)=12•12+22•1+11•15=331

2. Հաշվե՛ք նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինը:

CO, Al2O3, SO3

CO

Փորձ. Ջրածնի ստացում.

Քիմիա Փետր. 19֊23

Տնային.

  1. Հաշվե՛ք հիմնային օքսիդների՝ Na2O, CaO, CuO, FeO, MnO, Cu2O հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Mr(Na2O) =2Ar(Na)+Ar(O)=2•23+16=62

Mr(CaO) =Ar(Ca)+Ar(O)=40 + 16 = 56

Mr(CuO) =Ar(Cu)+Ar(O)= 64+16 = 8

Mr(FeO)=Ar(Fe)+Ar(O)=56+16=72

Mr(MnO)=Ar(Mn)+Ar(O)=55+16=71

Mr(Cu2O) =2Ar(Cu)+Ar(O) 64 • 2 + 16 = 144

  1. Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են ջրածնի մեկ ազոտի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:

HNO3

  1. Պատմի՛ր քո կատարած փորձի մասին:
  2. Սովորի՛ր Հարաբերական մոլեկուլային զանգված: Նյութի մոլեկուլի, ինչպես և ատոմի իրական զանգվածը շատ փոքր է: Այդ իսկ պատճառով ըն դունվել է հարաբերական մոլեկուլային զանգված հասկացությունը:Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, տվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը :Հարաբերական մոլեկուլային զանգված նշանակում են Mr-ով: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը չափողականություն չունի (հարաբերական թիվ է):Հաշվում ենք հետևյալ ձև. Mr(H2)= 2Ar(H)=2*1=2 Mr(H2O)=2Ar(H)+Ar(O)=2+16=18.: ______________________________ Դասարանական
  3. 1•Հաշվել առավել հայտնի թթուների ՝հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr): —աղաթթուն՝ HCl-, ազոտական թթուն՝ HNO3-, ծծմբական թթուն՝ H2SO4-, ֆոսֆորական թթուն՝ H3PO4

Mr(HC1) = Ar(H)+Ar(C)=1+35,5=36,5

Mr(HNO3) = Ar(H)+Ar(N)+Ar(O)=3×1+14+16=33

Mr(H2SO4) = Ar(H)+Ar(S)+Ar(O)=2×1+32+16×4=97

Mr(H3PO4) = Ar(H)+Ar(P)+Ar(O)=3×1+31+16×4=98

  1. 2•Հաշվի՛ր ազոտ տարրի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (m0):

Ar(N)=14

m0=14×1,66×10²⁷=2,324

Ar(K)=39

m0=39×1,66×10²⁷=6,474

Ar(Ca)=40

m0=40×1,66×10²⁷=6,64

Քիմիա

Դասարանական աշխատանք

1.Թվարկի՛ր, թե ի՞նչ տարրերի ատոմներից են կազմված՝ ջուրը (H2O), ածխաթթու գազը (CO2), Երկաթի (III) օքսիդ (Fe2O3), Կալիումի պերմանգանատը(KMnO4), Կալիումի սիլիկատ(K2SiO3):

H2O-H ջրածին֊Օ թթվածին

CO2-C ածխածին֊ Օ թթվածին

FE2O3-FE երկաթ֊ O թթվածին

KMnO4— K Կալիում֊ Mn մանգան֊ Օ թթվածին

K2SiO3-K Կալիում֊ Si սիլիցիում֊ Օ թթվածին

2.Ստորև բերվածներից ո՞ր շարքի քիմիական տարրերը միայն մետաղական պարզ նյութեր կարող են առաջացնել. Sr, F, Fe

Fr, Fe, Sr

Fr, F, Fe

3.Ստորը թվարկված տարրերի նշաններից ո՞րն է համապատասխանում սովորական պայմաններում պինդ ագրեգատային վիճակում գտնվող պարզ նյութին

Si

N

He

4.Թվարկվածներից որո՞նք են պարզ նյութերի անվանումներ. ա) ջրածին H2

բ)ջուր H20

գ) ամոնիակ NH3

դ) սնդիկ Hg

ե) մեթան CH4

լրացուցիչ

Գրե՛ք տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները. 

Ջրածին Ar(H)=1

Հելիում Ar(He)=4

ԼիթիումAr(Li)=6

Բերիլիում Ar(Be)=9

Բոր Ar(B)=10

Ածխածին Ar(C)=12

Ազոտ Ar(N)=14

Թթվածին Ar(O)=16

Ֆտոր Ar(F)=18

Նեոն Ar(Ne)=20

Նատրիում Ar(Na)=23

Մագնեզիում Ar(Mg)=24

Ալյումին Ar(AI)=26

Սիլիցիում Ar(Si)=28

Ֆոսֆոր Ar(P)=30

ԾծումբAr(S)=32